ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Μετά τη Μυκηναϊκή εποχή ακολουθεί ένα διάστημα τριών περίπου αιώνων για το οποίο δεν έχουμε έως τώρα στοιχεία εγκατάστασης. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με πολλές αρχαιολογικές θέσεις της Αττικής και οφείλεται στις μετακινήσεις και ανακατατάξεις ευρείας κλίμακας που συνέβησαν στην ευρύτερη περιοχή με σοβαρές επιπτώσεις σε όλο τον κόσμο εκείνης της εποχής.

Κυρίαρχο ρόλο στη διαδικασία δημιουργίας του ελληνικού κλασσικού πολιτισμού διαδραμάτισε η πόλη – κράτος της Αθήνας η οποία περιελάμβανε όλες τις δυνάμεις της Αττικής. Δυο από αυτές ήταν ο Αλιμούς και το Ευώνυμον.

Κατάλοιπα προηγούμενης περιόδου, 8ος , 7ος και 6ος αιώνας: Έχουν αποκαλυφθεί ομάδες γεωμετρικών και αρχαϊκών τάφων που συνιστούν μικρά ή μεγαλύτερα νεκροταφεία της εποχής.

Τέτοιες θέσεις υπάρχουν γύρω από το λόφο της οικίας Γερουλάνου στους Τράχωνες έως τη λεωφόρο Βουλιαγμένης, στις ανατολικές υπώρειες του λόφου της Αγίας Άννας, στο γήπεδο της 129 Π.Υ Αεροπορικής Βάσης και στη θέση Χασάνι. Τα αντίστοιχα οικιστικά κατάλοιπα είναι φτωχά στην περιοχή κάτι που συμβαίνει σε ολόκληρη την Αττική.

Λόφος Αγίας Άννας: Επρόκειτο για κέντρο δημόσιας και θρησκευτικής δραστηριότητας των Αλιμουσίων αλλά συγχρόνως αποτελούσε και χώρο κατοίκησης. Έχουν αποκαλυφθεί οικιστικά κατάλοιπα, κυρίως μικρές ή μεγαλύτερες αγροικίες στις νότιες υπώρειες του λόφου της Αγίας Άννας και στην ανατολική πλαγιά της, στη διασταύρωση της σημερινής λεωφόρου Αλίμου με την οδό Μελπομένης, καθώς και βορειότερα στις υπώρειες του λόφου Πανί δίπλα στο σημερινό ρέμα του Αγίου Δημητρίου.

Θεσμοφόριο του Αλιμούντος: Το 1929 όταν έγινε η πρώτη ανασκαφική έρευνα στο λόφο από τον W. Wrede, αποκαλύφθηκε το θεσμοφόριο του Αλιμούντος τα ερείπια του οποίου εξαφανίστηκαν κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι Γερμανοί κατακτητές χρησιμοποίησαν το αρχαίο οικοδομικό υλικό για να χτίσουν τα δικά τους οχυρωματικά έργα.

Το ιερό αναγνωρίστηκε ως το θεσμοφόριο από ένα βωμό στο βράχο και πολυάριθμα αρχαϊκά ειδώλια καθώς και από θραύσματα ανάγλυφων και επιγραφών του 4ου αιώνα από τα οποία επιβεβαιώνονταν η λατρεία της Δήμητρας.

Τα χάσματα στην κορυφή του λόφου μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν αρχικά κατά την αρχαιότητα για τις ανάγκες των ειδικών τελετουργιών της γιορτής των θεσμοφορίων και να χρησιμοποιήθηκαν ξανά από τους Γερμανούς, αφού πρώτα τα διαμόρφωσαν ανάλογα, για οχυρωματικές εγκαταστάσεις.

Αρχαίο θέατρο Δήμου Αλιμούντος: Ο χώρος του αρχαίου θεάτρου του Δήμου Αλιμούντος αποκαλύφθηκε κατά την ανασκαφή της Β’ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων που πραγματοποιήθηκε το 1986 – 1987 εντός ιδιωτικού οικοπέδου επί της οδού Μαρίνου Αντύπα. Από το μνημείο σώζονται μόνο η προεδρία στην αρχική της θέση και πίσω της το βραχώδες πρανές με διάφορες διαμορφώσεις στην επιφάνειά του.

Την προεδρία αποτελούσαν έξι διπλοί θρόνοι τοποθετημένοι στη σειρά και σε επαφή με το μέτωπο του φυσικού βράχου που είχε λαξευτεί κατακόρυφα για να τους δεχθεί. Πίσω από την πλάτη των θρόνων είχε διαμορφωθεί ένας φαρδύς διάδρομος για την κυκλοφορία των θεατών, ενώ κάποια λαξεύματα ψηλότερα στην επιφάνεια του βράχου παραπέμπουν μάλλον σε πρόχειρες θέσεις θεατών πάνω στο έδαφος ή και σε υποδοχές ξύλινων καθισμάτων (ικρίων).

Ένας κάθετος προς τους θρόνους στενός διάδρομος με αμφισβητούμενο χρόνο κατασκευής, λαξευμένος στον σκληρό βράχο, χώριζε λοξά σε δυο μέρη τον χώρο των θεατών.

Επίσης βρέθηκαν τμήματα από δυο μαρμάρινα βάθρα που το ένα φέρει στις όψεις του εγχάρακτα στεφάνια και το άλλο φέρει γείσο. Από το δεύτερο σώζονται περισσότερα θραύσματα και σε ένα από αυτά διατηρείται σπάραγμα επιγραφής, στοιχείο πολύ σημαντικό για την αδιαμφισβήτητη ταύτιση της θέσης του θεάτρου με τον Δήμο Αλιμούντος. Ακόμα σώζονται πολλά θραύσματα πήλινων αγγείων μικρού και μεγάλου μεγέθους όπως αμφορέων, πίθων, λεκανίδων, χυτρών κλπ. Τα ευρήματα αυτά ανάγουν τη χρήση του χώρου από τον 7ο – 4ο αιώνα π.Χ.

Ο χώρος είναι πολύ πιθανό να λειτουργούσε αρχικά ως τόπος συγκέντρωσης των κατοίκων για τη λήψη κοινών αποφάσεων ή ως τόπος συνάθροισης των λατρισσών τις μέρες της ετήσιας γιορτής των θεσμοφορίων ή να είχε κάποια σχέση με τα δρώμενα της γιορτής. Ήταν επίσης απαραίτητος και για άλλες γιορτές όπως τα κατ’ αγρούς Διονύσια που γιορτάζονταν στην ύπαιθρο προς τιμή του θεού Διονύσου στα τέλη του Δεκέμβρη. Κατά τη διάρκειά τους δίνονταν παραστάσεις δραμάτων που είχαν ήδη διδαχθεί στην Αθήνα.

Θρόνοι προεδρίας
Πηγή: Καζά Κ., Κλαδιά Μ.

Κτίριο άγνωστης ταυτότητας: Το κτίριο αυτό ανακαλύφθηκε στο πλαίσιο των Ολυμπιακών αγώνων το 2003 κοντά σε τμήμα της αρχαίας οδού που φαίνεται οτι συνέδεε την παραλιακή με τον βόρειο μυχό της Κωλιάδος Άκρας. Το μόνο που μπορούμε να πούμε για το κτίριο αυτό είναι οτι μάλλον ήταν δημόσιο και χρονολογείται στον 5ο – 4ο αιών. π.Χ.

Κωλιάς Άκρα: Στην επιφάνεια του ακρωτηρίου έχουν αποκαλυφθεί ως τώρα ελάχιστα ευρήματα.

Οικιστικά κατάλοιπα σε οδούς Μ. Αντύπα, Θεσμοφορίων, Κλειούς, Μελπομένης, Ουρανίας και Γερουλάνου. Πρόκειται κυρίως για θεμέλια σπιτιών κτισμένων άλλοτε σε επικλινή επιφάνεια και άλλοτε σε επίπεδη. Είναι κατασκευασμένα χωρίς ιδιαίτερη επιμέλεια στο σύνολό τους και αποτελούνται από δυο έως τρία δωμάτια με αυλή στα οποία υπάρχει άμεση πρόσβαση μέσω διερχόμενου διαδρόμου.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κατάλοιπα της οδού Κλειούς από τα οποία φαίνεται μια επιμελημένη κατασκευή λόγω της ιδιαίτερης χρήσης της οικίας αυτής.

Πιο συγκεκριμένα, στο τμήμα που έχει ερευνηθεί ως τώρα, δηλαδή σε ένα δωμάτιο, σώζονται τα επιχρίσματα των τοίχων με γραπτή ταινιωτή διακόσμηση και τρία επάλληλα διαφορετικής μορφής δάπεδα. Αυτό σημαίνει αφενός οτι γίνονταν μακροχρόνια χρήση της οικίας με συνεχείς και επιμελημένες ανακατασκευές και αφετέρου ότι η κοντινή της απόσταση από το Θεσμοφόριο και το θέατρο ίσως εξηγεί τη μη ιδιωτική χρήση της. Το ανεσκαμμένο τμήμα της αρχαίας οικίας διατηρείται ορατό στο ανοιχτό ισόγειο της σύγχρονης οικίας Παπαξιάν, η οποία κατασκευάστηκε σύμφωνα με την τροποποιημένη μελέτη ώστε και τα αρχαία να σωθούν και ο ιδιοκτήτης να μη χάσει το ακίνητό του.

Λατομεία στο λόφο Πανί και στο πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού: Στο δυτικό τμήμα του λόφου Πανί αποκαλύφθηκε ένα αρκετά ενδεικτικό τμήμα του αρχαίου λατομείου. Στην επιφάνεια και τις παρειές του λατομημένου πετρώματος μπορούμε να διακρίνουμε τις αύλακες εξορύξεως και τις μεθόδους αποκολλήσεως των όγκων καθώς και τα ίχνη των εργαλείων που χρησιμοποιήθηκαν. Στο κεντρικό σκέλος του λόφου διαπιστώθηκε και άλλη θέση αρχαίου λατομείου με κροκαλοπαγές πέτρωμα.

Άλλο ένα εκτεταμένο λατομείο κλασσικών χρόνων, με κροκαλοπαγές πέτρωμα αποκαλύφθηκε εντός του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού. Στο λατομείο που βρίσκονταν μέσα στο γήπεδο του πρώην αεροδρομίου, βρέθηκε ένας θησαυρός 47 χάλκινων νομισμάτων. Πρόκειται για αττικά νομίσματα ελευσίνιας σειράς και νομίσματα Σαλαμίνος πολύ καλά διατηρημένων.

 

Ταφικοί Περίβολοι 

Πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού: Εντός της περιφράξεως του αεροδρομίου, αλλά σε υψηλότερο επίπεδο από την κοίτη του ρέματος, αποκαλύφθηκαν στις αρχές του 1960 αποσπασματικά τμήματα τοίχων από μεγάλους κυβόλιθους που μάλλον ανήκαν σε ταφικό περίβολο.

Το μεγάλο ταφικό μνημείο που είχε κατασκευαστεί από υλικά του λατομείου βρίσκονταν στην περιοχή που εγκαταστάθηκε ο κεντρικός διάδρομος του πρώην ανατολικού αεροδρομίου. Ωστόσο το μνημείο λεηλατήθηκε στο πέρασμα του χρόνου και τα στοιχεία που διασώθηκαν δεν ήταν επαρκή ώστε να γνωρίζουμε αν ανήκε σε οικογένεια Αλιμουσίων ή Αιξωνεών.

Ταφικό μνημείο Ελληνικού
Πηγή: www.tovima.gr/2017/10/20/culture/anazitwntas-ta-arxaia-toy-ellinikoy

Οδός Κλειούς: Στην οδό Κλειούς 7 βρέθηκε το 1999 ο ταφικός περίβολος των Αλιμουσίων. Ένας οικογενειακός τάφος δηλαδή που βρίσκονταν σε άμεση γειτνίαση με τις οικίες και τα δημόσια κτίρια.

Κάτοψη του ταφικού περιβόλου με τους ταφικούς λάκκους και τον αρχαίο δρόμο
Πηγή: Καζά Κ., Κλαδιά Μ.

Λόφος Πανί: Τα διασωθέντα λείψανα ενός άλλου ταφικού περιβόλου ανασκάφηκαν το 1990 στις δυτικές υπώριες του λόφου Πανί όταν ο εκσκαφέας ανέσυρε δυο μαρμάρινα μικρά λιοντάρια από τον γλυπτό διάκοσμο του μνημείου.

Το μνημείο χαρακτηρίστηκε αρχικά ως κρήνη λόγω ελλιπών στοιχείων, αλλά η ταυτότητά του αποκαταστάθηκε αργότερα αφού τα δυο μαρμάρινα λιοντάρια συνδυάστηκαν με τμήμα βάσης αγάλματος καθιστού ταύρου που επίσης είχε ανασυρθεί από τον εκσκαφέα.

Μαρμάρινο λιοντάρι, λόφος Πανί
Πηγή: Καζά Κ.

Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/1159

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο βιβλίο, ‘Άλιμος η πόλη μας’, τα Θεσμοφόρια ήταν μια πανελλήνια θρησκευτική εορτή στην οποία συμμετείχαν μόνο γυναίκες ενώ όπως πληροφορούμαστε από την κωμωδία του Αριστοφάνη ‘Θεσμοφοριάζουσες’, η αντρική παρουσία απαγορεύονταν. Γιορτάζονταν στις εννέα του μήνα Πυανειψιώνα (στα τέλη Οκτώβρη) προς τιμή της Θεσμοφόρου Δήμητρας, της θεάς που χάρισε τους θεσμούς και τους κανόνες στους ανθρώπους.

Έχει επικρατήσει η θεωρία πως στην Αθήνα τα θεσμοφόρια τελούνταν στο ιερό της θεάς Δήμητρας στον δήμο Αλιμούντος. Όμως σύμφωνα με το βιβλίο του κυρίου Α. Θωμόπουλου ‘Θεμέλιο’ και σύμφωνα με τα όσα συνεπάγονται από τα συμφραζόμενα και τους διαλόγους, το θεσμοφόριο που αναφέρει ο Αριστοφάνης στις Θεσμοφοριάζουσες ήταν κοντά στην Πνύκα και δεν αφορά το Θεσμοφόριο του δήμου Αλιμούντος.

Επικεφαλής της γιορτής ήταν δυο γυναίκες που εκλέγονταν από τον όμιλο των άλλων γυναικών. Η πρώτη μέρα ονομάζονταν Στήνια και κατά τη διάρκειά της συνηθίζονταν οι λοιδορίες και τα σκώμματα. Τη δεύτερη, γιορτάζονταν τα Θεσμοφόρια στον Άλιμο ενώ οι άλλες τρεις μέρες αφορούσαν την τελετή.

Η πρώτη περιελάμβανε την Άνοδο την πομπή δηλαδή προς το ιερό της θεάς με τις συμμετέχουσες να φέρουν στο κεφάλι βιβλία των θεσμών και των κανόνων, τη ‘Μέση’ που ήταν στο μέσο της γιορτής και περιελάμβανε αυστηρά νηστεία και την Καλλιγένεια. Κατά τη διάρκεια της Μέσης οι γυναίκες κάθονταν κοντά στο άγαλμα της θεάς πάνω σε κλαδιά λυγαριάς και έτρωγαν μόνο ‘σησαμούντες’, γλυκά από σπόρους σισαμιού κάτι σαν παστέλι. Τη νύχτα γίνονταν πυρσοφορία και ομαδικός χορός ενώ οι γυναίκες έριχναν σε κυκλικά ορύγματα ή χάσματα ζωντανά μικρά γουρουνάκια σε ανάμνηση του χοιροβοσκού Ευβουλέα που τον κατάπιε η γη μαζί με το κοπάδι του όταν ο Πλούτωνας άρπαξε την Περσεφόνη. Αργότερα οι Αντλήτριες κατέβαιναν στα χάσματα περιμάζευαν τα απομεινάρια από τα θυσιασμένα χοιρίδια και ό,τι συλλέγονταν τοποθετούνταν στους βωμούς. Έπειτα η τέφρα τους αφού ανακατεύονταν με δημητριακά και άλλους καρπούς σκορπίζονταν στα χωράφια για να εξασφαλιστεί η γονιμότητα της γης.

Την ημέρα της Καλλιγένειας γιορτάζονταν πανηγυρικά η ευφορία της γης, η ευτεκνία και η πολυτεκνία των γυναικών. Γιορτάζονταν επίσης η ίδρυση του πολιτισμένου βίου που άρχιζε με την καλλιέργεια της γης.

Η γιορτή των Θεσμοφορίων έκλεινε με τον Ευπαδίας αγώνα όπου το βραβείο έπαιρνε η μητέρα που είχε γεννήσει το πιο όμορφο παιδί του έτους.

Κέντρο του δήμου Ευώνυμου ήταν ο λόφος Γερουλάνου. Παρόλο που στο κτήμα Γερουλάνου δεν έχουν γίνει εκτεταμένες ανασκαφές, εκείνος που ανακάλυψε και συγκέντρωσε δείγματα του αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής, ήταν ο ίδιος ο Γερουλάνος ο οποίος ανέλαβε το 1929 τη διαχείριση και τη διεύθυνση του κτήματος. Σήμερα η εναπομείνασα έκτασή του με εμβαδόν 105 στρεμμάτων ανήκει στην εταιρία ΜΑΚΡΟ ενώ έχει χαρακτηριστεί με υπουργικές αποφάσεις του 1987 και 1994, αντίστοιχα, ως αρχαιολογικό πάρκο.

Ταφικά και οικιστικά κατάλοιπα: Σε διάφορα σημεία του κτήματος έχουν ανασκαφεί ομάδες τάφων που χρονολογούνται στα Ύστερα Γεωμετρικά και Πρώιμα Αρχαϊκά χρόνια (8ος – 7ος αιών. π.Χ.) αλλά και στον 6ο – 5ο αιών. π.Χ. Σε μια από τις παραπάνω θέσεις αποκαλύφθηκαν και λείψανα σπιτιών  (5ος – 1ος αιών. π.Χ.) ενώ παρατηρήθηκαν και ίχνη τείχους του 8ου  – 7ου αιών. π.Χ. στην κορυφή της οικίας Γερουλάνου τα οποία αποδίδονται στην Ακρόπολη των Ευωνυμέων, καθώς και αύλακες αμαξοτροχιών σε βραχώδεις θέσεις.

Θέατρο του Ευώνυμου: Ανατολικά των σημερινών ορίων του κτήματος Γερουλάνου η αρχαιολογικά σκαπάνη έφερε στο φως το 1973 το θέατρο του Ευώνυμου χωρητικότητας 2.500 θεατών. Από το θέατρο σώζεται η σκηνή, που είναι το αρχαιότερο σωζόμενο κτίσμα, η ορθογωνίου σχήματος ορχήστρα, οι μαρμάρινοι θρόνοι της προεδρίας και τμήμα από το κοίλον του.

Στα σημαντικά κινητά ευρήματα περιλαμβάνονται τμήμα βάθρου με αναθηματική επιγραφή, απότμημα δημοτικού ψηφίσματος Ευωνυμέων και δυο μαρμάρινα ακέφαλα αγάλματα του Διονύσου που βρέθηκαν κρυμμένα στο προσκήνιο.

Ο χώρος του θεάτρου χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τον 5ο αιών. π.Χ. ενώ εγκαταλείφθηκε πριν από τα μέσα του 3ου αιών π.Χ. πιθανότατα λόγω της ακατάλληλης θέσης του, καθώς πλημμύριζε συχνά, αλλά και εξαιτίας του Χρεμονίδειου πολέμου.

Χάρη σε μια επιγραφή που βρέθηκε στην ορχήστρα του και αναφέρει τον Ολυμπιόδωρο τον δεύτερο, γιο του Διότιμου, γνωστό Ευωνυμέα, επιβεβαιώθηκε η ορθότητα της ταύτισης της περιοχής με τον αρχαίο δήμο Ευώνυμου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το σχήμα της ορχήστρας που είναι ορθογώνιο και το κτίριο της σκηνής που είναι το παλαιότερο σκηνικό κτίσμα που έχει διατηρηθεί.

Θέατρο Τραχώνων (Ευώνυμου)
Πηγή: Δήμος Αλίμου

Τον 4ο αιών. π.Χ. κατασκευάστηκαν στο τρίπλευρο κοίλον μερικές σειρές λίθινων καθισμάτων ενώ στο πίσω τμήμα του τοποθετήθηκαν ξύλινα καθίσματα (ικρία). Από τα μέσα του 4ου αιών. π.Χ. υπήρχαν στη πρώτη βαθμίδα ορθογώνιες ενεπίγραφες πλάκες προεδρίας από μάρμαρο και στο τέλος του ίδιου αιώνα προστέθηκαν θρόνοι προεδρίας στη βορειοανατολική γωνία της ορχήστρας.

Από το γλυπτό διάκοσμο της ορχήστρας διασώθηκαν δυο μαρμάρινα ανδρικά αγάλματα που χρονολογούνται στο β’ μισό του 4ου αιών. π.Χ. Το ένα κρατούσε κάνθαρο στοιχείο που παραπέμπει στον Διόνυσο.

Θέατρο Τραχώνων (Ευώνυμου)
Πηγή: https://slideplayer.gr/slide/4874531/

Περίβολος και τάφοι: Στο ύψος των οδών Γούναρη, Λακωνίας και Αιγαίου στα βόρεια του θεάτρου και στα νότια αυτού, δηλαδή στις οδούς Μαραθωνομάχων και Αγίας Λαύρας, έχουν αποκαλυφθεί σποραδικοί τάφοι και ταφικοί περίβολοι που δείχνουν πως πρέπει να περνούσε κάποιος δρόμος από τη θέση αυτή. Επίσης το κτίριο από κυβόλιθους με δυο τάφους που ήρθε στο φως το 1968 στη διασταύρωση των οδών Κουμουνδούρου και Λακωνίας πρέπει να ήταν περίβολος στον οποίο μάλιστα ανήκε και τμήμα της επιτύμβιας στήλης του 4ου αιών. π.Χ. που βρέθηκε εκεί.

Στη θέση που σήμερα ονομάζεται πλατεία Μαθωνομάχων έχει αποκαλυφθεί ένας σημαντικός ταφικός περίβολος καθώς και εκτεταμένο εργαστήριο οικοδομικού υλικού. Από τον περίβολο σώζεται η νοτιοδυτική γωνία και κατά τις ανασκαφές αποκαλύφθηκαν δυο μαρμάρινες σαρκοφάγοι, δυο παιδικές ταφές σε πήλινες λάρνακες και μια πυρά με πήλινα αγγεία και αλάβαστρα του 5ου αιώνα. Από τον γλυπτό διάκοσμο του ταφικού περιβόλου πρέπει να προέρχεται και το άγαλμα της σφίγγας που βρέθηκε 30 μ. νότια του ταφικού περιβόλου στο χώρο του κεραμικού εργαστηρίου.

Κεραμικό Εργαστήριο: Στην πλατεία Μαραθωνομάχων βρέθηκε ένα κεραμικό εργαστήριο που λειτουργούσε από τον 4ο – 2ο αιών. π.Χ. Η μακραίωνη λειτουργία του ίσως οφείλονταν στην επιτυχημένη επιλογή θέσης αφού βρίσκονταν πάνω στο σταυροδρόμι δυο βασικών αρτηριών της περιοχής (Αλίμου – Βουλιαγμένης) αλλά και στη μικρή του απόσταση από την Κωλιάδα Άκρα από όπου γίνονταν οι απαραίτητες προμήθειες πηλού.

Εκτός από τους εργαστηριακούς χώρους που περιλαμβάναν ανοιχτές δεξαμενές που επικοινωνούσαν μεταξύ τους μέσω συστήματος αγωγών, δυο κλιβάνους για το ψήσιμο και υπόστρωμα κατάλληλο για το πρώτο στέγνωμα των κεραμικών προϊόντων, βρέθηκαν στην ίδια θέση κατάλοιπα οικίας του 4ου αιών. π.Χ. με επιμελημένη τοιχοποιία, που μάλλον ανήκε στον ιδιοκτήτη ή τον επιστάτη του εργαστηρίου. Το σημαντικότερο κινητό εύρημα του χώρου είναι το τμήμα μιας επιτύμβιας στήλης με αποσπάσματα ανάγλυφης παράστασης δεξιώσεως και χαραγμένο το όνομα ενός δημότη του Ευώνυμου.

Νεκροταφείο Αεροπορικής Βάσης Ελληνικού: Στο χώρο της Αεροπορικής Βάσης Ελληνικού, δεξιά της κεντρικής εισόδου της και σε μικρή απόσταση από το δυτικό πεζοδρόμιο της λεωφόρου Βουλιαγμένης έχουν αποκαλυφθεί κατά καιρούς κατάλοιπα νεκροταφείου τα οποία χρονολογούνται από την Ύστερη Γεωμετρική εποχή (8ος – 4ος αιών. π.Χ.). Το νεκροταφείο αυτό περιλάμβανε πώρινες σαρκοφάγους, κιβωτιόσχημους τάφους, πυρές και άλλα είδη ταφής και αποδίδεται στον δήμο Ευωνυμέων λόγω δυο επιγραφών που βρέθηκαν στο χώρο.

Νεκροταφείο στο αμαξοστάσιο του τραμ Ελληνικού: Στα 300 μ. δυτικά του νεκροταφείου της Αεροπορικής Βάσης ανασκάφηκε το 2002 – 2004 σημαντικό νεκροταφείο που χρονολογείται από τον 8ο – 4ο αιών. π.Χ. και φαίνεται να έχει άμεση σχέση με το προηγούμενο.

Τμήμα της ανασκαφής στο χώρο του αμαξοστασίου του Τραμ
Πηγή: https://www.reader.gr/news/stories/ayta-einai-ta-arhaia-poy-apeiloyn-tin-ependysi-sto-elliniko-pics

Η σημαντικότητά του έγγυται στο γεγονός ότι πρώτον, βρέθηκε ασύλητος ταφικός περίβολος με γλυπτό διάκοσμο ‘κατά χώραν’ για πρώτη φορά ύστερα από τις ανασκαφές στο Κεραμεικό πριν 100 χρόνια και δεύτερον, γιατί η ανθεμωτή στήλη και οι αετωματικές επιστέψεις των άλλων δυο στηλών φέρουν επιγραφές με το όνομα τριών μελών μιας οικογένειας Ευωνυμέων.

Χάρη στις επιγραφές αυτές αλλά και σε ένα δικαστικό πινάκιο με το όνομα άλλου Ευωνυμέως αποδίδεται με μεγάλη βεβαιότητα ότι η περιοχή ανήκε στον αρχαίο δήμο Ευώνυμου.

Το νεκροταφείο περιλαμβάνει ένα καλά διατηρημένο περίβολο σχήματος Π, ένα δεύτερο που έχει υποστεί παραβιάσεις και επεμβάσεις ήδη από την αρχαιότητα και ένα μεγάλο αριθμό ανεξάρτητων τάφων. Ο συνολικός αριθμός των τάφων παραμένει άγνωστος. Συνολικά ανασκάφηκαν 130 τάφοι διάφορων τύπων όπως εγχυτρισμοί, λίθινες σαρκοφάγοι, κιβωτιόσχημοι, απλοί λακκοειδείς τάφοι, κεραμοσκεπείς κλπ.

Λόφος Χασάνι: Η θέση στην οποία βρίσκονταν το νεκροταφείο καταλάμβανε την ανατολική περιοχή του χωριού Χασάνι και θα πρέπει να ανήκε στο δήμο Ευωνύμου και όχι στο δήμο Αλιμούντος.

Στον Αλιμούντα πρέπει να ανήκε η δυτική περιοχή του χωριού κοντά στην ακτή στη θέση που αργότερα κατέλαβε το πρώην δυτικό αεροδρόμιο του Ελληνικού. Αν και η μορφή του λόφου έχει αλλοιωθεί σε μεγάλο βαθμό λόγω εκατοντάδων τόνων φερτών επιχώσεων, εντούτοις σώζεται έως και σήμερα ένας χαμηλός λόφος εντός των ορίων της Αεροπορικής Βάσης και περίπου 300 μ. από το νεκροταφείο του αμαξοστασίου του τραμ.

Τα άφθονα αρχαία ίχνη όπως ο αρχαίος τοίχος κατά μήκος της νότιας πλαγιάς, τα θραύσματα πήλινων αγγείων Πρωτοελλαδικής και Κλασσικής περιόδου και οι φυσικές και τεχνητές διαμορφώσεις στην επιφάνεια του βράχου, μαρτυρούν την εντατική χρήση του χώρου στην αρχαιότητα και ίσως την ύπαρξη ενός οικιστικού πυρήνα του αρχαίου Ευώνυμου που θα είχε σχέση και με το νεκροταφείο του αμαξοστασίου του τραμ.

Λόφος Χασάνι (σήμερα)
Πηγή: https://www.liberal.gr/politics/fotografisame-ta-archaia-tou-ellinikou/169707